De jaarlijkse Satricum-dag vindt plaats op zaterdag 28 januari 2023, in zaal D 0.08 van het universiteitsgebouw van de Universiteit van Amsterdam, Oudemanhuispoort, 4-6, Amsterdam.
U bent van harte uitgenodigd!
Bent u geen lid maar wilt u wel graag de online Satricum-dag bijwonen? Dat kan! Voor een bijdrage van
€ 7,50 krijgt u een dag vol met mooie lezingen. De bijdrage komt volledig ten gunste aan de opgraving.
Uiteraard kunt u ook lid worden van de Vereniging Vrienden van Satricum. De bijdrage wordt dan in vermindering gebracht op de contributie. Om lid te worden: klik hier.
PROGRAMMA
Weelde van Water
In deze tijd van schaarste mogen wij ons gelukkig prijzen met wèl genoeg water. In andere delen van de
wereld is dat helaas niet zo vanzelfsprekend. Ook in de Oudheid was het opvangen van water, het
conserveren en het gebruik ervan een continue factor van aandacht, zeker in warme zomertijden. De
opgravingen in Satricum hebben de afgelopen jaren nieuw licht geworpen op de waterhuishouding van de Romeinse villa ter plaatse. Aanleiding om op deze Satricum-dag ‘water’ centraal te stellen.
(Tot 11:00 uur is tegen een kleine vergoeding koffie en thee verkrijgbaar in de hal)
11.00 – 11.10 Opening Drs. Marlies Kleiterp – voorzitter
11.10 – 11.50 Enkele aspecten van Romeinse aquaducten – Dr. Paul Kessener
ἄριστον μὲν ὕδωρ schreef Pindaros al in de 5de eeuw v.Chr., water is het belangrijkste. Dit wordt ook nu
steeds meer beseft: zonder goed water gaat het niet. In de Romeinse tijd werd water over soms zeer grote afstanden aangevoerd met behulp van aquaducten: gemetselde open kanalen met een afdalende gradiënt vanaf bron tot bestemming, meestal een stad. Tijdens de Pax Romana, een periode in het Romeinse keizerrijk zonder grote politieke conflicten (2de eeuw na Chr.), was sprake van een enorme toename in welvaart. Vrijwel iedere stad, groot of klein, kreeg een aquaduct of breidde het aantal aquaducten uit om aan de exponentieel stijgende vraag naar water te voldoen. In deze voordracht komen een aantal aspecten van Romeinse aquaducten aan de orde.
Paul Kessener is een onafhankelijk onderzoeker van Romeinse aquaducten en waterdistributie. Hij deed
onder meer onderzoek te Nîmes, Lyon, Pompeii, Aspendos, Patara, Ephese, Antiochia ad Cragum,
Palermo, Nijmegen.
11.50 – 13.30 Baden in luxe: villabaden in de Romeinse wereld – Dr. Nathalie de Haan
Regelmatig baden in openbare voorzieningen behoorde vanaf het begin van onze jaartelling tot ‘The
Roman way of life’, niet alleen op het Italisch schiereiland, maar ook daarbuiten. Rijke families hadden
bovendien eigen privébaden in hun stadswoningen en villae op het land. In de beginfase van de Romeinse badcultuur, al vanaf de 2de eeuw v.Chr., speelden juist de villabaden een belangrijke rol. Hier werd geëxperimenteerd met techniek voor de verwarming van de badkamers, de aan- en afvoer en
ook de verwarming van water, en met de decoratie van de ruimtes. Tot in de late Oudheid werden villabaden gebouwd en gebruikt. Het bad in de villa van Satricum is daarvan een goed voorbeeld.
Nathalie de Haan is universitair docent en onderzoeker Oude geschiedenis verbonden aan de Radboud Universiteit. De Romeinse badcultuur vormt een van haar onderzoekszwaartepunten.
12.45 – 14.00 Lunch: op eigen gelegenheid
14.10 – 14.50 Romeinse fonteinen van Pompeji: werkelijkheid en fantasie – Dr. Gemma Jansen
De opgegraven fonteinen in de tuinen van Pompeji zien er heel anders uit dan de fonteinen die de
Pompejanen op hun wanden schilderden. Gemma Jansen laat zien wat hier aan de hand is.
Dr. Gemma Jansen is zelfstandig onderzoeker. Zij is specialist in Romeinse watervoorziening met name op toiletten.
14.50 – 15.30 En hoe was dan de watervoorziening van de Romeinse villa in Satricum? – Prof. dr. Marijke Gnade
De laatste UvA-opgraving in Satricum: een trieste constatering, maar niet getreurd want andere
mogelijkheden tot voortzetting van het project hebben zich aangediend. De voortzetting van het onderzoek is van groot belang gezien de omvang van de Romeinse villa en de telkens weer verrassende
ontdekkingen. Dit keer in het teken van de watervoorziening van de villa.
Marijke Gnade is bijzonder hoogleraar Archeologie van pre-Romeinse culturen in centraal Italië aan de Universiteit van Amsterdam en leidt voor deze universiteit de opgravingen in Satricum.