U bent van harte uitgenodigd voor de Satricum-dag 2020!
Tijd en plaats: zaterdag 25 januari 2020, zaal D 0.08 van het universiteitsgebouw van de Universiteit van
Amsterdam, Oudemanhuispoort, 4-6, Amsterdam.
Romeinse villa’s in Italië: bloei, verval en hergebruik
Romeinse villa’s waren meer dan slechts grote, luxueuze buitenhuizen voor welgestelden. De meeste
villa’s waren boerderijen met een grote agrarische huishouding en afzetmarkt voor de omgeving. Ook
Satricum kende zijn Romeinse villa waarvan de levensloop over een periode van zeker vier eeuwen
gevolgd kan worden.
De Satricum-dag 2020 staat in het teken van Romeinse villa’s: hun architectuur, inrichting, bewoners èn
hun rol in de maatschappij, maar gaat ook over de periode die volgde op de bloei van de villa’s.
PROGRAMMA
(tot 11:00 uur is tegen een kleine vergoeding koffie en thee verkrijgbaar in de hal)
11.00 uur Drs. Marlies Kleiterp: opening
11.15 – 11.50 uur Dr. Miko Flohr: Goed boeren in de schaduw van de metropool? De
landbouweconomie van centraal Italië vanaf de eerste eeuw v. Chr.
Vanaf de late Republiek ontwikkelden grote delen van centraal Italië zich tot het economische achterland van de stad
Rome. Villa’s en boerderijen produceerden specifiek voor de vrijwel onverzadigbare voedselmarkt van de Romeinse
metropool. Dit had grote gevolgen voor de dagelijkse, beroepsmatige context van de boeren en voor de
bedrijfsstrategieën die ze ontwikkelden. In deze lezing wordt de relatie tussen de rol van Rome in de
landbouweconomie van centraal Italië en de fysieke resten van villa’s en boerderijen in Latium, Campania en Etruria
nader geduid.
Miko Flohr is universitair docent Oude Geschiedenis aan de Universiteit van Leiden
11.50 – 12.30 uur Prof. dr. Eric Moormann: De ‘Villa van Poppaea’ in Oplontis: een luxe villa in
het achterland van Pompeii.
Villa’s in de omgeving van Pompeii verschaffen ons een goed beeld van werken én recreëren op het platteland in de
vroege keizertijd. De villa van Oplontis biedt een breed spectrum aan gegevens op het gebied van luxewoningen
tussen circa 50 v.Chr. en de uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Chr., toen de villa net een revisiebeurt onderging.
Het onder een dik pakket vulkanische as bewaard gebleven complex bevat decoraties uit drie fases en de talrijke
vertrekken geven inzicht in de levensstijl van de elite in deze periode.
Eric Moormann is hoogleraar Klassieke archeologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
12.45 – 14.00 uur Lunch: Restaurant Haesje Claes
Aanmelding noodzakelijk: m.gnade@uva.nl.
Kosten €20,00*, contant te betalen bij de ingang.
14.10 – 14.50 uur Dr. Arno Verhoeven: Van laat-Romeins naar vroege middeleeuwen in Italië:
aanpassing of verval?
Met de vondst van enkele graven in de verlaten villa van Satricum betreden we een nieuw tijdvak, waarin de
Romeinse wereld te maken kreeg met invallen van barbaren en een complete transformatie van de samenleving.
Villa’s, maar ook steden werden op een heel andere wijze gebruikt dan in de keizertijd. De afgelopen decennia heeft
archeologisch onderzoek in Italië het inzicht in deze post-Romeinse wereld aanmerkelijk vergroot. Wat zijn nu de
meest opvallende veranderingen in deze periode, en was dat allemaal de schuld van de ‘krakers’ van leegstaande
villa’s en andere gebouwen?
Arno Verhoeven is universitair docent Archeologie van Noordwest Europa aan de Universiteit van Amsterdam.
14.50 – 15.30 uur Prof. dr. Marijke Gnade: De Romeinse villa van Satricum
Satricum staat vooral bekend als een pre-Romeinse nederzetting waarvan sinds het begin van de Nederlandse
opgravingen in 1977 grote delen zijn onderzocht. Aan de rand van de archaïsche nederzetting lag echter ook een
luxueuze Romeinse villa uit de eerste eeuw na Chr. In 1984 vonden hier de eerste verkennende opgravingen plaats
waarbij de zwaar aangetaste resten van het hoofdgebouw, de pars urbana, in beeld werden gebracht samen met
enkele ruimtes van het productiegedeelte van de villa, de pars rustica. Pas in de zomer van 2019 werd de opgraving
van de Romeinse villa weer opgepakt met onverwachte en opzienbarende resultaten zoals de omvang van de villa,
het langdurige gebruik van de villa tussen de eerste en de vierde eeuw na Chr. en het hergebruik van het gebouw in
de vroege middeleeuwen.
Marijke Gnade is bijzonder hoogleraar Archeologie van pre-Romeinse culturen in centraal Italië aan de Universiteit
van Amsterdam en leidt voor deze universiteit de opgravingen in Satricum.
_____________
Aanmelden voor de Satricum-dag
Wilt u aan de Satricum-dag deelnemen, meldt u uiterlijk 20 januari 2020 aan bij Marijke Gnade (020 5252562) of per
e-mail: m.gnade@uva.nl Vermeld daarbij het aantal personen en of u wel of geen gebruik wilt maken van de lunch
(€ 20,00* p.p.; NB: opgave voor de lunch verplicht tot betaling).
In verband met diverse kosten voor de dag is de Vereniging genoodzaakt om aan niet-leden van de VVS een
bijdrage van € 7 te vragen voor het bijwonen van de Satricum-dag (studententarief: € 5; gratis voor deelnemers aan
de Satricum-campagne van 2019). U kunt dit bedrag bij de ingang van de zaal contant betalen. U kunt zich op de
Satricum-dag natuurlijk ook aanmelden als lid van de Vereniging Vrienden van Satricum. Voor € 25 per jaar steunt u
het Satricum-project en heeft u jaarlijks gratis toegang tot de Satricum-dag en ontvangt u de Nieuwsbrieven die u
informeren over het opgravingsproject in Italië.
* Wij vinden het belangrijk te benadrukken dat uw bijdrage voor de lunch de kostprijs is. De vereniging is niet uit op het
genereren van winst.